Tác động của mặn và ngập theo kịch bản biến đổi khí hậu đến tiềm năng thích nghi đất đai vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long

Abstract

Agriculture is an important sector in the Vietnamese Mekong Delta (VMD), a major agricultural zone in Vietnam. Besides, the VMD has been identified as being particularly susceptible to the impacts of climatic variability. Land use systems in the coastal zones of the VMD have changed to improve local farmers’ income and to adapt to changes of socio-economic settings and natural conditions, especially in the climate change context. The data on natural conditions, current land use types, land use planning and scenarios of climate change (sea level rise and salinization) in VMD were collected. In this study, physical land suitability evaluation was implemented for 10 major land use types in the coastal provinces of the VMD (including: triple rice cropping, double rice cropping, single rice cropping, rice - cash crop rotation, rice – shrimp rotation, intensive shrimp, shrimp/mangrove, intensive sugarcane, intensive cash crop and fruit orchard) by using the land evaluation approach (FAO, 1976) in different scenarios. The results showed that there were 09 land suitability units of 10 major land use types in both the present and future climate change scenarios (2030 and 2050), and identified the dispute areas between of freshwater and salinity water affected to land use change in Kien Giang, Ca Mau, Bac Lieu, Soc Trang, Tra Vinh and Ben Tre. This study provided a good reference in orientation of agricultural land use planning and support adaptation and mitigation strategies for climate change in the future.

Tóm tắt

Sản xuất nông nghiệp là một định hướng quan trọng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nơi được xem là vùng nông nghiệp trọng điểm của cả nước, đồng thời cũng được xem là nơi bị ảnh hưởng lớn nhất của biến đổi khí hậu, nhất là khu vực ven biển. Với nhiều yếu tố tác động về tự nhiên, kinh tế - xã hội, các kiểu sử dụng đất vùng ven biển của vùng ĐBSCL luôn có xu hướng chuyển đổi để ổn định, gia tăng sinh kế cho người dân và thích ứng với sự thay đổi của điều kiện tự nhiên, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra. Từ các kết quả thu thập được về điều kiện tự nhiên, hiện trạng sử dụng đất, định hướng sử dụng đất và kịch bản biến đổi khí hậu (nước biển dâng và xâm nhập mặn) cho ĐBSCL, nghiên cứu đã đánh giá tiềm năng thích nghi cho 10 kiểu sử dụng đất đai chính của vùng ĐBSCL (03 vụ lúa, 02 vụ lúa, 01 vụ lúa, lúa - màu, lúa - tôm, chuyên tôm, tôm - rừng, chuyên mía, chuyên màu, chuyên cây ăn trái) bằng phương pháp đánh giá thích nghi đất đai FAO (1976). Kết quả cho thấy rằng, tiềm năng thích nghi đất đai cho 8 tỉnh ven biển ĐBSCL được xác định thành 09 vùng thích nghi về mặt tự nhiên trong điều kiện hiện tại và dưới tác động của biến đổi khí hậu (2030 và 2050), xác định được các vùng tranh chấp giữa mặn ngọt ảnh hưởng đến sự thay đổi sử dụng đất đai như Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh và Bến Tre. Kết quả này là một định hướng quan trọng trong việc định hướng sử dụng đất nông nghiệp, xác định các biện pháp thích ứng và giảm thiểu các tác động của biến đổi khí hậu trong tương lai.