Quá trình phát triển của nghề nuôi cá trê lai ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và nhận thức của người nuôi về vấn đề con lai

Abstract

The study was aimed to investigate the development history of hybrid catfish farming in the Mekong Delta (MD) and the perception of farmers and fisheries managers on possible impacts of hybrids on indigenous walking catfish. The study was conducted from January to March 2015 by interviewing key informants in 13 provinces, 150 fish farmers who have cultured hybrid catfish in five provinces An Giang, Tra Vinh, Vinh Long, Can Tho, and Hau Giang, and 23 hatchery owners. The results showed that African catfish was introduced to MD provinces in 1975 – 1980. Hybrid commercial farming started in the late 1980s, and reached the developmental peaks across provinces in the period of 2002-2010. However, hybrid catfish farming gradually decreased after that. In 2014, it was practiced only in five provinces mentioned above with the total culture area of 250 ha and production of 16,840 tons. Hatcheries and nursing farms are mainly located in Can Tho, Hau Giang, and Vinh Long. Hybrids were confirmed to escape into the wild but the perception on hybrids’ impacts on native walking catfish varied among interviewees. Most officers (88%) believed in no negative effects of hybrids, whereas, local farmers thought escapees could cause feed competition, disease transmission, backcrossing, and living space competition.

Tóm tắt

Nghiên cứu nhằm tìm hiểu quá trình phát triển nghề nuôi cá trê lai ở Đồng bằng sông Cửu Long và nhận định của các bên liên quan về tác động của cá trê lai đối với cá trê vàng. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1-3 năm 2015, thông qua việc phỏng vấn các cán bộ chủ chốt ở 13 tỉnh (5 người/tỉnh), 150 nông hộ nuôi cá trê lai ở 5 tỉnh  An Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long, Cần Thơ và Hậu Giang và 23 trại sản xuất và ương giống. Kết quả cho thấy cá trê phi được di nhập vào các tỉnh từ năm 1975-1980, nghề nuôi thương phẩm cá trê lai bắt đầu từ cuối những năm 80 và phát triển nhất trong giai đoạn 2002-2010 ở tất cả các tỉnh. Tuy nhiên, phong trào nuôi sau đó giảm dần, năm 2014 cá trê chỉ còn được nuôi ở 5 tỉnh nêu trên với tổng diện tích nuôi 250 ha và sản lượng đạt 16.840 tấn. Sản xuất giống tập trung ở Cần Thơ, Hậu Giang và Vĩnh Long. Cá trê lai được khẳng định có thất thoát ra ngoài tự nhiên nhưng tác động của chúng đối với nguồn lợi cá trê vàng được đánh giá khác nhau giữa các đối tượng được phỏng vấn. Đa số cán bộ quản lý (88%) cho rằng không có ảnh hưởng tiêu cực của con lai, trong khi đó theo người dân, cá trê lai có thể gây ảnh hưởng đến cá trê vàng như cạnh tranh thức ăn, lây bệnh, lai ngược lại với cá trê vàng và cạnh tranh không gian sống.