Thái Minh Tín * , Trần Đình Vinh , Trần Hồng Điệp Võ Quang Minh

* Tác giả liên hệ (tmtin@nomail.com)

Abstract

The study aimed to evaluate the factors and agricultural zones suffered by climate change in 8 land use type including triple rice cropping, double rice cropping, intensive shrimp, rice-shrimp rotation, rice-cash crop rotation, fruit orchard, sugar cane, and intensive cash crop. The data was collected via 192 farmer and expert interviews. The data was analyzed and assessed by multi-critical evaluation and geographic information system. The results showed that saline and flood were the most influencial factors to triple rice cropping, double rice cropping, intensive shrimp, rice-shrimp rotation, rice-cash crop rotation, fruit orchard, sugar cane, and intensive cash crop. The flooding factor was the most influencial factor to the sugar cane and fruit orchard. This study determined 5 vulnerability levels to agricultural production systems including very low, low, medium, high, and very high. The vulnerability areas at medium, high and very high levels tended to increase while the vulnerability areas at very low and low levels showed a decreasing trend in 2016, 2030, and 2050.
Keywords: Climate change, land use type, multi-criteria evaluation, vulnerability

Tóm tắt

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các yếu tố và vùng nông nghiệp bị tổn thương do tác động của biến đổi khí hậu trên 8 mô hình sản xuất nông nghiệp gồm: Lúa 3 vụ, lúa 2 vụ, chuyên tôm, lúa-tôm, lúa-màu, cây ăn trái, mía và cây màu. Số liệu của nghiên cứu được thu thập bằng phương pháp phỏng vấn các đối tượng bao gồm nông dân và chuyên gia với 192 phiếu điều tra. Nghiên cứu sử dụng phương pháp đa tiêu chí (MCE) và kỹ thuật GIS để phân tích và đánh giá số liệu. Kết quả cho thấy yếu tố mặn và ngập ảnh hưởng nhiều nhất đến các mô hình: Lúa 3 vụ, lúa 2 vụ, chuyên tôm, lúa-tôm, lúa-màu và cây màu. Yếu tố ngập ảnh hưởng nhiều nhất đến mô hình mía và cây ăn trái. Nghiên cứu đã xác định được 5 mức độ tổn tương đến sản xuất nông nghiệp là rất thấp, thấp, trung bình, cao và rất cao. Vào các năm 2016, 2030 và 2050, diện tích bị tổn thương ở mức độ trung bình, cao và rất cao có chiều hướng ngày càng tăng, trong khi đó diện tích tổn thương ở mức thấp và rất thấp có chiều hướng giảm.
Từ khóa: Biến đổi khí hậu, mô hình sản xuất nông nghiệp, phân tích đa tiêu chí, tổn thương

Article Details

Tài liệu tham khảo

Balica S. F. and N. G. Wright N.G, 2010. Reducing the complexity of Flood Vulnerability Index. Environmental Hazard 9.

Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2016. Kịch bản BĐKH, nước biển dâng cho Việt Nam.

Hoàng Minh Tấn và ctv, 2006. Giáo trình sinh lý thực vật. Đại học Nông nghiệp Hà Nội.

Nguyễn Huy Ước, 2000. Cây mía và kỹ thuật trồng. NXB Nông nghiệp thành phố HCM.

Le Anh Tuan and Suppakorn Chinvanno, 2009. Climate change in the Mekong River Delta and key concerns on future climate threats, Paper submitted to DRAGON Asia Summit, Seam Riep, Cambodia.

Lê Anh Tuấn, 2009. Tác động của BĐKH lên hệ sinh thái và phát triển nông thôn vùng ĐBSCL. Viện Nghiên cứu BĐKH. Trường Đại học Cần Thơ.

Phương Ngọc Thạch, 2011. Phát triển kinh tế xã hội ĐBSCL một cách bền vững, ngày truy cập 01/7/2017. Địa chỉ http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/nong-nghiepnongthon/2011/ 12800/Phat-trien-kinh-te-xa-hoi-dong-bang-song-Cuu-Long.aspx.

Saaty, 1980. The Analytic Hierarchy Process, McGraw Hill International.

Thủ tướng Chính phủ, 2011. Quyết định số 2139/QĐ-TTg, ngày 05/12/2011 về việc“Chiến lược Quốc gia về BĐKH”, truy cập ngày 10/12/2016. Địa chỉ https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-nguyen-Moi-truong/Quyet-dinh-2139-QD-TTg-phe-duyet-Chien-luoc-quoc-gia-bien-doi-khi-hau-132631.aspx.

Trần Ngọc, 2017. Gỡ “nút thắt” hạ tầng để kinh tế ĐBSCL cất cánh, ngày truy cập 01/7/2017. Địa chỉ http://vov.vn/Print.aspx?id=634541.

Trịnh Thị Long và ctv, 2015. Nuôi tôm ở đồng bằng sông Cửu Long-Những tồn tại và thách thức ảnh hưởng đến phát triển bền vững nghề nuôi tôm. Tạp chí KH&CN Thủy lợi. Viện Khoa học Thủy Lợi Việt Nam.

Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường, 2010. Biến đổi khí hậu và tác động ở Việt Nam, Hà Nội.

Viện Nghiên Cứu Lúa Quốc Tế, 1997. Hệ thống tiêu chuẩn đánh giá cây lúa.

Võ Quốc Thành, 2013. Ứng dụng mô hình thuỷ lực một chiều tính toán dòng chảy lũ ở hệ thống sông Đồng bằng sông Cửu Long, Luận văn Thạc sĩ quản lý môi trường, Trường Đại học Cần Thơ.