Nguyễn Văn Bé * , Phan Hoàng Vũ , Phạm Thanh Vũ Văn Phạm Đăng Trí

* Tác giả liên hệ (nvbe@ctu.edu.vn)

Abstract

This study analyzed the impacts of drought and saline intrusion in the canal network to agricultural farming systems in My Xuyen district, Soc Trang province. The key informant panel and household interview approaches were used to collect primary data. In total, four experts who work in agriculture field and 61 households were interviewed. Descriptive statistics were applied to analyze the influences of soil properties, tidal-induced floods, salt water intrusion, and weather factors on agricultural practices and to determine possible solutions to adapt to changes of them. The results showed that two typical land use types in My Xuyen (double rice crop and shrimp-rice farming systems) were seriously damaged in the dry period of 2015-2016. The saline intrusion in the canal network, acid sulphate soil, drought, and irregular rainfall affected both rice and shrimp cultivation. In the future, if the extreme events of saline intrusion and drought continue, 54% of local farmers will break one crop of the farming; 19% of farmers will remain as the current farming, but they will specially pay attention to the happenings of the weather to avoid the damage; and 27% of farmers will convert to new farming models, in which intensive shrimp will be the main model. This research helps assess the effects of drought and salt water intrusion to the agricultural production and plan suitable cropping calendar in My Xuyen.
Keywords: Agicultural production, climate change, drought, My Xuyen, saline intrusion

Tóm tắt

Nghiên cứu phân tích các tác động của khô hạn và xâm nhiễm mặn trên hệ thống kênh đến sản xuất nông nghiệp tại huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng. Phương pháp lấy ý kiến những người am hiểu (KIP) và phỏng vấn nông hộ được sử dụng để thu thập số liệu sơ cấp. Tổng cộng có 3 chuyên gia công tác trong ngành nông nghiệp và 61 nông hộ được phỏng vấn. Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích mức độ ảnh hưởng của đất, ngập lụt do triều, xâm nhập mặn và điều kiện thời tiết đến từng mô hình canh tác; các giải pháp thích ứng với những thay đổi của điều kiện tự nhiên. Kết quả cho thấy hai mô hình canh tác chính của huyện Mỹ Xuyên (lúa 2 vụ và luân canh tôm-lúa) đều bị thiệt hại trong mùa khô 2015-2016. Xâm nhập mặn vào hệ thống kênh, độc chất phèn, thiếu nước tưới, khô hạn và mưa bất thường đã ảnh hưởng đến cả trồng lúa và nuôi tôm. Trong thời gian tới, nếu diễn biến của xâm nhập mặn và khô hạn tiếp tục cực đoan, 54% nông hộ sẽ tạm nghỉ vụ canh tác; 19% nông hộ vẫn canh tác bình thường nhưng sẽ chú ý theo dõi diễn biến của thời tiết để tránh thiệt hại và 27% nông hộ sẽ chuyển đổi sang mô hình canh tác mới, chủ yếu là nuôi tôm thâm canh. Kết quả nghiên cứu giúp đánh giá các tác động của khô hạn và xâm nhập mặn đến sản xuất nông nghiệp, có kế hoạch bố trí mùa vụ thích hợp cho huyện Mỹ Xuyên.
Từ khóa: Sản xuất nông nghiệp, Xâm nhập mặn, Đất, Thách thức, Mỹ Xuyên

Article Details

Tài liệu tham khảo

Ban chỉ đạo Chương trình hành động thích ứng với Biến đổi khí hậu ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 2016. Sóc Trăng công bố tình trạng thiên tai do xâm nhập mặn. Truy cập tại website: http://occa.mard.gov.vn/Tin-t%E1%BB%A9c-s%E1%BB%B1-ki%E1%BB%87n/catid/31/item/2900/soc-trang-cong-bo-tinh-trang-thien-tai-do-xam-nhap-man

Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai, 2016. Báo cáo tình hình hạn hán, xâm nhập mặn khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và những công việc triển khai tiếp theo. Báo cáo số 36/BC-TWPCTT ngày 15/4/2016.

Hồng Minh Hoàng, Văn Phạm Đăng Trí và Nguyễn Hiếu Trung, 2014. Quản lý nguồn nước mặt cho hệ thống canh tác lúa vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 35 (2014): 90-103.

IPCC, 2007. Climate change 2007: The physical science basis. Contribution of working group I to the fourth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. Cambridge University.

Lê Quang Trí và Phạm Thanh Vũ, 2010. Xác định một số tiêu chí cho đánh giá đất đai bán định lượng trên 02 vùng sinh thái khác nhau. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 15b: 114-124.

Lê Quang Trí, Võ Thị Gương, Phạm Thanh Vũ, Nguyễn Thị Song Bình, Nguyễn Hữu Kiệt và Võ Văn Chiến, 2008. Đánh giá sự thay đổi đặc tính đất và sử dụng đất của 03 huyện ven biển tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 2008:9 59-68.

Nguyen Hieu Trung and Van Pham Dang Tri, 2014. Possible Impacts of Seawater Intrusion and Strategies for Water Management in Coastal Areas in the Vietnamese Mekong Delta in the Context of Climate Change in Coastal Disasters and Climate Change in Vietnam (editors: Nguyen Danh Thao, Hiroshi Takagi and Miguel Esteban). Elsevier Inc. ISBN: 978-0-12-800007-6.

Nguyễn Ngọc Anh, 2016. Hạn-mặn lịch sử 2016 ở Đồng bằng sông Cửu Long: bài học kinh nghiệm và những giải pháp ứng phó. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Truy cập tại website: http://khoahocvacongnghevietnam.com.vn/khcn-trung-uong/13123-han-man-lich-su-2016-o-dong-bang-song-cuu-long-bai-hoc-kinh-nghiem-va-nhung-giai-phap-ung-pho.html.

Nguyễn Ngọc Đệ, 2008. Giáo trình cây lúa. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.

Nguyễn Thị Mỹ Linh, Nguyễn Văn Bé, Văn Phạm Đăng Trí, Mai Thị Hà và Phạm Lê Mỹ Duyên. Phân vùng sinh thái nông nghiệp dựa trên đặc tính tài nguyên nước mặt tại tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 30 (2014): 84-93.

Phạm Thanh Vũ, Vương Tuấn Huy, Lê Quang Trí và Phan Hoàng Vũ, 2013. Sự thay đổi mô hình canh tác theo khả năng thích ứng của người dân tại các huyện ven biển tỉnh Sóc Trăng và Bạc Liêu. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 26 (2013): 46-54.

Phan Văn Tân và Ngô Đức Thành, 2013. Biến đổi khí hậu ở Việt Nam: Một số kết quả nghiên cứu, thách thức và cơ hội trong hội nhập quốc tế. Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh. 2 (2013): 42-55.

Smajgl A., T.Q. Toan, D.K. Nhan, J. Ward, N.H. Trung, L.Q. Tri, V.P.D. Tri, and P.T. Vu, 2015. Responding to rising sea-levels in Vietnam's Mekong Delta. Nature Climate Change; doi:10.1038/nclimate2469 [eISSN: 1758-6798].

Trạm Trồng trọt và BVTV huyện Mỹ Xuyên, 2016. Báo cáo diện tích thiệt hại do hạn, xâm nhập mặn huyện Mỹ Xuyên vụ Đông Xuân, vụ lúa trên nền tôm năm 2015-2016.

Ủy ban nhân dân huyện Mỹ Xuyên, 2015. Báo cáo tổng kết 20 năm thực hiện mô hình lúa, tôm-lúa và giải pháp nâng cao hiệu quả mô hình tôm-lúa theo hướng lúa thơm-tôm sạch.

Ủy ban nhân dân huyện Mỹ Xuyên, 2015. Báo cáo tổng kết nông nghiệp, thủy sản, thủy lợi - thủy lợi kết hợp GTNT năm 2015 và kế hoạch thực hiện năm 2016.

Ủy ban nhân dân huyện Mỹ Xuyên, 2015. Báo cáo thuyết minh tổng hợp kết quả kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2014.