Nguyễn Văn Bé * , Văn Phạm Đăng Trí , Trần Thị Lệ Hằng Nguyễn Thái Ân

* Tác giả liên hệ (nvbe@ctu.edu.vn)

Abstract

Saline intrusion has greatly expanded in the Vietnamese Mekong Delta in the recent years causing negative impacts on agriculture in coastal areas and leading to challenges for water resources management. This study was conducted to evaluate the effectiveness of surface water and groundwater resources management for agriculture cultivation in early 2016 in the Long Phu district, Soc Trang province. Descriptive statistic and individual interview (with farmers and managers) approaches were applied in this study. The obtained results showed that saline intrusion caused difficulties for distributing water resources, especially insufficient freshwater supply for the 3rd (Spring – Summer) rice crop in early 2016. In addition, the prolonged drought led to the increase of water demands for rice cultivation. Regarding to the water resources management, the groundwater exploitation was well-managed. Besides, there were no conflicts between famers in using surface water for rice cultivation. However, due to certain limitations in interaction between the local residents and the government (district and communes), the local regulations were not sufficiently applied.
Keywords: Agriculture, coastal area, drought, saline intrusion, water resources management

Tóm tắt

Trong những năm gần đây, xâm nhập mặn ngày càng tiến sâu hơn vào vùng Đồng bằng sông Cửu Long; điều này đã ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất lúa ở vùng ven biển và dẫn đến những thách thức cho công tác điều tiết nguồn tài nguyên nước. Chính vì vậy, nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả của công tác quản lý nguồn tài nguyên nước (nước mặt và nước dưới đất) đầu năm 2016 tại huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp (nông hộ canh tác lúa và cán bộ quản lý) và thống kê mô tả đã được thực hiện. Kết quả nghiên cứu cho thấy, xâm nhập mặn đã gây khó khăn cho công tác điều tiết nguồn nước; đặc biệt là không cung cấp đủ nước ngọt cho canh tác lúa vụ 3 (vụ Xuân - Hè) đầu năm 2016. Thêm vào đó, khô hạn kéo dài đã làm tăng nhu cầu sử dụng nước cho sản xuất lúa. Về công tác quản lý nguồn tài nguyên nước, vấn đề khai thác nước dưới đất được quản lý tốt. Bên cạnh đó, giữa các nông hộ cũng không xảy ra mâu thuẫn trong sử dụng nguồn nước mặt phục vụ cho sản xuất lúa. Tuy nhiên, do hạn chế trong việc tiếp xúc giữa người dân và chính quyền địa phương (huyện, các xã) nên các quy định chưa được áp dụng một cách rộng rãi.
Từ khóa: Khô hạn, nông nghiệp, quản lý tài nguyên nước, vùng ven biển, xâm nhập mặn

Article Details

Tài liệu tham khảo

Bergqvist, A., K.E. Holmgren, and P. Rylander. 2012. In: Ingmar Messing, Department of Soil and Environment, SLU. Impacts of Saline Water Intrusion on the Daily Lives in the Mekong Delta Viet Nam. Swedish University of Agricultural Sciences 2012: 02. (1-82).

DUTCH WASH Alliance. 2014. FIETS Sustainability Approach.

Đang Kieu Nhan, Nguyen Van Be and Nguyen Hieu Trung. 2007.“Water Use and Competiton in the Mekong Delta, Vietnam. In: Tran Thanh Be, Bach Tan Sinh and Fiona Miller, editors. Challeges to Sustainable Development in the Mekong Delta: Regional and Nation Policy Isuse and Research Needs. Sustainable Mekong Research Network (Sumernet). Bangkok, pp146-181.

Đoàn Thu Hà. 2014. Tác động của Biến đổi khí hậu lên hệ sinh thái và phát triển nông thôn vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Diễn đàn “Dự trữ sinh quyển và phát triển nông thôn bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long”. Tạp chí Kỹ thuật Thủy lợi và Môi trường 46 (9/2014): 34-40.

Keskinen, M., S. Chinvanno, M. Kummu, P. Nuorteva, A. Snidvongs, O. Varis, and K.Va¨ stila. 2010. Climate change and water resources in the lower Mekong River Basin: Putting adaptation into the context. Journal of Water and Climate Change 1(2): 103-117.

Lê Anh Tuấn. 2009. Tổng quan về các nghiên cứu Biến đổi khí hậu và các hoạt động thích ứng ở miền Nam Việt Nam. Hội thảo “Cùng nỗ lực để thích ứng biến đổi khí hậu”. CSRD - Acacia - Both ENDS - IVM, Thành phố Huế, Việt Nam. 11-13/5/2009: 1-10.

Lê Anh Tuấn. Đồng bằng sông Cửu Long: Các Vấn đề Tài nguyên Nước và Phát triển Bền vững (The Mekong River Delta: Its Water Resources and Sustainable Development Issues). In Cục Quản lý Tài nguyên Nước. Nước là cốt lõi của phát triển bền vững. Hội thảo Khoa học "Nước là cốt lõi của phát triển bền vững, Bắc Giang, Việt Nam". 19/3/2015. Bộ Tài Nguyên Môi Trường. pp117-122.

Le Anh Tuan, Chu Thai Hoanh, F. Miller, and B. T. Sinh. 2007. “Flood and Salinity Management in the Mekong Delta, Vietnam. Challenges to Sustainable Development in the Mekong Delta: Regional and National Policy Issues and Research Needs: Literature Analysis. Bangkok, Thailand: The Sustainable Mekong Research Network.” 15-68.

Lê Văn Khoa và Nguyễn Hoàng Cung. 2011. Đặc tính vật lý của đất vùng canh tác lúa nước trời huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ 2011: 18b: 284-294.

Nguyễn Thanh Bình, Lâm Huôn và Thạch Sô Phanh. 2012. Đánh giá tổn thương có sự tham gia: Trường hợp xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ 24b: 229-239.

Nguyễn Trần Khánh, Trần Thị Lệ Hằng, Nguyễn Thụy Kiều Diễm và Văn Phạm Đăng Trí. 2015. Công tác quản lý nguồn TNN mặt trong sản xuất nông nghiệp vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long dưới tác động của biến đổi khí hậu. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ 2015:159-166.

OECD. 2015. OECD Principles on Water Governance. Directorate for Public Governance and Territorial Development: 1-24.

Marleen van Rijswick, Jurian Edelenbos, Petra Hellegers, Matthijs Kok & Stefan Kuks. 2014. Ten building blocks for sustainable water governance: an integrated method to assess the governance of water. Water International, pp: 37-41.

Trần Quốc Đạt, Nguyễn Hiếu Trung và Kanchit Likitdecharote. 2012. “Mô phỏng xâm nhập mặn Đồng bằng sông Cửu Long dưới tác động mực nước biển dâng và sự suy giảm lưu lượng từ thượng nguồn”. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ 21b (141-150).

United Nations Environment Program. 2012. Status report on the application of integrated approaches to water resources management.

Vo Thanh Danh. 2008. Household Switching Behavior in the Use of Groundwater in the Mekong Delta, Vietnam. The Economy and Environment Program for Southeast Asia (EEPSEA): 1-33.