Đặc điểm động vật đáy trên một số thủy vực ảnh hưởng đến canh tác nông nghiệp tại tỉnh Hậu Giang

Nguyễn Phan Nhân * , Bùi Thị Nga và Phạm Văn Toàn

* Tác giả liên hệ (npnhan1987@gmail.com)

Article Sidebar

Full Text: PDF

Ngày nhận bài: 20-04-2021
Ngày duyệt đăng: 26-02-2016
Ngày xuất bản: 06-06-2016
Title: Composition of benthic in water-bodies affected by agricultural activities in the Hau Giang province 
DOI: 10.22144/ctu.jvn.2016.002
Lượt xem
113
Downloads
66
Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC
Trích dẫn
Nhân, N. P., Nga, B. T., & Toàn, P. V. (2016). Đặc điểm động vật đáy trên một số thủy vực ảnh hưởng đến canh tác nông nghiệp tại tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, (42), 65-74. https://doi.org/10.22144/ctu.jvn.2016.002
Số báo
Số. 42 (2016)
Chuyên mục
Thủy sản

Abstract

The study was conducted in the Hau Giang province from May 2013 to January 2014 to assess differences of composition and numbers of benthic macroinvertebate between irrigation canals and main rivers influenced by agricultural activities. Results showed that richness and density of benthics were not correlated with water quality parameters, including: temperature, pH, electrical conductivity (EC), dissolved oxygen (DO) and chemical oxygen demand (COD) and other physicochemical variables of sediments including: pH, EC, organic matters and soil texture of water bodies affected by agricultural activities. The composition and numbers of benthics at bottom of the affected canals were found to decrease with 25 species and density of 20 – 7,700 individuals.m-2, compared to that at bottom of the rivers with 43 species and density of 210 – 35,990 individuals.m-2. Further studies on assessing the effects of pesticides on the benthic macroinvertebates are needed.
Keywords: Sediments, benthic macroinvertebrate, irrigation canal, rivers, species composition

Tóm tắt

Nghiên cứu được thực hiện tại Hậu Giang từ tháng 5/2013 đến tháng 01/2014 nhằm đánh giá sự khác nhau về thành phần và số lượng loài động vật đáy ở sông (rạch) và kênh nội đồng chịu ảnh hưởng bởi canh tác nông nghiệp. Trong thuỷ vực chịu ảnh hưởng bởi canh tác nông nghiệp, thành phần và số lượng loài động vật đáy không tương quan với các chỉ tiêu chất lượng môi trường nước như nhiệt độ, pH, EC, DO, nồng độ COD và các chỉ tiêu chất lượng bùn đáy như pH, EC, %CHC, thành phần cơ giới. Thành phần và số lượng loài động vật đáy trong bùn đáy trên kênh nội đồng là 25 loài và 20 – 7.700 cá thể/m2 kém đa dạng hơn so với trên sông (rạch) chính là 43 loài và 210 – 35.990 cá thể/m2. Vì vậy, cần có các nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong môi trường nước và bùn đáy đến sự phân bố động vật đáy trong các thủy vực nghiên cứu.
Từ khóa: Bùn đáy, động vật đáy, kênh nội đồng, sông (rạch), thành phần loài

Article Details

Tài liệu tham khảo

Ahmadi R., A. Aliyev, M. Seidgar, A. Bayramov and S. Ganji, 2012. Macroinvertebrate Communities Differences on Riverine Parts and Reservoirs of Zarrineh River. American Journal of Agricultural and Biological Sciences Vol. 7 (1), pp: 71-75.

Albarinõ R., V. Andrés, C.M. Montagna and A.M.P. D’Angelo, 2007. Environmental effect assessment of Magnacide® H Herbicide at Río Colorado irrigation channels (Argentina). Tier 4: in situ survey on benthic invertebrates. Environmental Toxicology and Chemistry, Vol. 26, No. 1, pp: 183-189.

Armitage, P. D., R. J. M. Gunn, M. T. Furse, J. F. Wright and D. Moss, 1987. The use of prediction to assess macroinvertebrate response to river regulation. Hydrobiologia 144, pp. 25–32.

Brown, L.R. and J.T. May, 2000. Macroinvertebrate assemblages on woody debris and their relations with environmental variables in the lower Sacramento and San Joaquin River drainages, California. Environ. Monit. Assess. Vol. 64, pp: 311-329.

Brunke, M. and T. Gonser, 1999. Hyporheic invertebrates-the clinal nature of interestitial communities structured by hydrological exchange and environmental gradients. J.N.Am benthol.Soc. vol. 18, pp: 344-362.

Bùi Thị Nga, Phạm Văn Toàn, Dương Minh Viễn, Phạm Việt Nữ, Nguyễn Công Thuận, Nguyễn Phan Nhân, Nguyễn Hữu Chiếm, Đào Trọng Ngữ và Lê Thị Kim Diệu, 2014. Đánh giá dư lượng thuốc bảo vệ thực vật nhóm lân hữu cơ, carbamate và cúc tổng hợp trên sông rạch chính tại Hậu Giang, Báo cáo nghiên cứu khoa học cấp tỉnh Hậu Giang, Đại học Cần Thơ.

Castillo, L.E., E. Martinez, C. Ruepert, C. Savage, M. Gilek, M. Pinnock, E. Solis, 2006. Water quality and macroinvertebrate community response following pesticide applications in a banana plantation, Limon, Costa Rica. Science of the Total Environment, vol 367, pp. 418–432.

Cristina S., C.B. Roberta, M. Leonardo and R. Odete, 2009. Can hydrologic management practices of rice fields contribute to macroinvertebrate conservation in Southern Brazil wetlands?. Hydrobiologia Vol. 635, pp: 339 – 350.

Cunha M.R., M.H. Moreira and J.C. Sorbe, 2000. The amphipod corophium multisetosum (Corophiidae) in Ria de Aveiro (NW Portugal). II. Abundance, Biomass and production. Marine Biology Vol.137, pp: 651-660.

Crane M., P. Delaney, C. Mainstone and S. Clarke, 1995. Measurement by in situ bioassay of water quality in an agricultural catchment. Wat. Res. Vol. 29,pp: 2441-2448.

Đặng Ngọc Thanh, Hồ Thanh Hải, Dương Đức Tiến và Mai Đình Yên, 2002. Thủy sinh học các thủy vực nước ngọt nội địa Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.

Đặng Ngọc Thanh, Thái Trần Bái và Phạm Văn Miên, 1980. Định loại động vật không xương sống nước ngọt bắc Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.

Elske M.H., I. Roessink, B. Verbree, A.K. Albert, 2005. Influence of sediment quality on the responses of benthic invertebrates after treatment with the fungicide triphenyltin acetate. Environmental Toxicology and Chemistry, Vol. 24, No.5, pp: 1133-1139.

Friberg N., M. Lindstrom, B. Kronvang and S. E. Larsen, 2003. Macroinvertebrate/Sediement relationships along a pesticide gradient in Danish streams. Hydrobiologia Vol. 494, pp: 103-110.

Griffith M.B., P. Husby, R.K. Hall, P.R. Kaufmann and H.H. Brian, 2003. Analysis of macroinvertebrate assemblages in relation to environmental gradients among lotic habitats of California's Central Valley. Environ. Monit. Assess. Vol. 28, pp: 281-309.

Heckmann C.W., 1981. Long-term effects ofintensive pesticide applications on the aquatic community in orchard drainageditches near Hamburg, Germany. Arch. Environ. Contam. Toxicol. Vol. 10, pp: 393-426.

Heckmann L.H., and N. Friberg, 2005. Macroinvertebrate community response to pulse exposure with the insecticide Lambda – Cyhalothrin using in stream mesocosms. Environmental Toxicology and Chemistry, Vol. 24, No. 3, pp. 582-590

Lenat D.R. and K. Crawford, 1994. Effects of land use on water quality and aquatic biota of three North Carolina Piedmont streams. Hydrobiologia vol. 294, pp: 185-199.

Lenwood W.Hall, William D.Killen and Raymond W.Alden, 2007. Relationship of farm level pesticide use and physical habitat on benthic community status in a California agricultural stream. Human and Ecological Risk Assessment, Vol.13, No.4, pp: 843-869.

Leonardo Maltchik, Ana Silvia Rolon, Cristina Stenert, Iberê Farina Machado and Odete Rocha, 2011. Can rice field channels contribute to biodiversity conservation in Southern Brazilian wetlands?. Rev. Biol. Trop. Vol.59 (4), pp: 1895 – 1914.

McCutchan M., 1999. Effects of organophosphate pesticide pulses on benthic arthropods in the sacramento-san joaquin delta. M.S Thesis. University of California, Berkeley.

Michael J.L., D.P. Batzer, J.B Fischer and H.L. Gibbs, 2006. Fate of the herbicide sulfometuron methyl (Oust®) and effects on invertebrates in drainages of an intensively managed plantation. Canadian Journal of Forest Research, Vol.36, No.10, pp: 2497-2504.

MRC [MEKONG RIVER COMMISSION], 2010. Biomonitoring Methods for the Lower Mekong Basin. pp. 86.

Nelson S.Mark and Davine M. Lieberman, 2002. The influence of flow and other environmental factors on benthic invertebrates in the Sacramento Rivers, U.S.A. Hydrobiologia 489, pp. 117-129.

Nelson, D.W., L.E. Sommers, 1996. Total carbon, organic carbon and organic matter. In method of soil analysis, Part 3: Chemical methods – SSSA Book series No.5

Niên giám thống kê, 2012. Niên giám Thống kê 2012 tỉnh Hậu Giang. Nhà xuất bản Thống kê.

Nguyễn Thị Thu Thủy, 2003. Bước đầu khảo sát đặc tính lý hóa của nước thải sinh hoạt và thành phần động vật đáy không xương sống ở đáy sông rạch thành phố Cần Thơ. Luận án thạc sĩ khoa học Sinh vật học và Môi trường. Trường Đại học Cần Thơ.

Nguyễn Xuân Quýnh. 2001. Định loại các nhóm động vật không xương sống nước ngọt thường gặp ở Việt Nam. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

Phạm Văn Toàn, Nguyễn Phan Nhân và Bùi Thị Nga, 2014. Dư lượng hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật Quinalphos trong nước trên ruộng lúa và sông, rạch ở tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, Phần A: Khoa học tự nhiên, công nghệ và môi trường: 33, pp: 109-116.

QCVN [Quy chuẩn Việt Nam] 08: 2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt.

Resh V.H., and D.M. Rosenberg (Eds.), 1984. The ecology of aquatic insects. Holt Saunders Ltd., Praeger Publishers, New York, ISBN 0-03-059684-X, pp: 625.

Robert L., W.C Bentinck, H.G. Chandler, W.C. Day, D.G. Denning, K.S. Hagen, S.G. Jewett, W.H. Lange, L.A. Rivers, J.D. Lattin, A.E. Pritchard, H.B. Leech, D.B. Scott, R.F. Smith, A. Stone, R.L. Usinger and W.W. Wirth, 1971. Aquatic insects of californina with keys to north American genera and California species. University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.

Roessink I., S.J.H Crum, F. Bransen, E. Van Leeuwen, F. Van Kerkum, A.A Koelmans and T.C.M. Brock, 2006. Impact of triphenyltin acetate in microcosms simulating floodplain lakes. I. Influence of sediment quality. Ecotoxicology, Vol.15, pp: 267–293.

Sen-Her Shieh, B.C. Kondratieff and J.V. Ward, 1999. Longitudinal changes in benthic organic matter and macroinvertebrates in a polluted Colorado plains stream. Hydrobiologia 411, pp: 191-209.

TCVN [Tiêu chuẩn Việt Nam] 5257: 1990 Đất trồng trọt, phương pháp xác định thành phần cơ giới.

http://cem.gov.vn/vn/vanban_tc.aspx?&pg=66

TCVN [Tiêu chuẩn Việt Nam] 5979: 2007 Chất lượng đất, xác định pH

http://chicuctdcbinhthuan.gov.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=3021&Itemid=395

TCVN [Tiêu chuẩn Việt Nam] 6650: 2000 Chất lượng đất, xác định độ dẫn điện riêng.

http://chicuctdcbinhthuan.gov.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=3021&Itemid=395

TCVN [Tiêu chuẩn Việt Nam] 7538 – 2: 2005 Chất lượng đất, lấy mẫu – Phần 2: Hướng dẫn kỹ thuật lấy mẫu.

http://tieuchuan.mard.gov.vn/Documents/Uploads/TCVN%205979-2007.doc

Thierry C., H. Mark, R. Marc, G. David and L. Laurent, 2007. Influence of isolation on the recovery of pond mesocosms from the application of an insecticide.II Benthic macroinvertebrate responses. Environmental Toxicology and Chemistry, Vol.26, No.6, pp: 1280-1290.

US EPA, 2005. Conductivity: Monitoring and assessing water quality. Office of Water, Technical Report, No.EPA-841-B-97-003, [26/03/2015]: http://www. epa.gov/volunteer/stream/vms59.html.