Ứng dụng phân tích đa tiêu chí hỗ trợ quyết định trong sử dụng đất nông nghiệp tại tỉnh Bạc Liêu

Abstract

In sustainable development, selection of agricultural land use often requires the compromise of social, economic and environmental purposes. Given different opinions, values, and attitudes from different stakeholders, selection of certain land use results in unavoidable conflicts. The conflicts in land use can be generally described from the perspective of conflicts amongst land use types and relevant stakeholders. Therefore, the present study was conducted with the aims of improving existing land use systems, leading to changes of agricultural structure towards sustainability. The study was carried out in three ecosystem zones (fresh, brackish and saline water) in the Bac Lieu province. Data were collected via the Participatory Rural Appraisal (PRA) approach and household interviews with the participation of 270 households. The mDSS (Decision Support System) model was used to optimize land use decision. The results showed that intensive shrimp got the greatest level of relative sustainability. The double rice cropping pattern had the highest value for environment while the others were considered favourable on the social aspect. By using decision support tool, land use types were proposed for changing of agricultural structure towards sustainability, including: shrimp - fish polyculture, shrimp - rice rotation, double rice cropping. The application of the proposed land use types depends on hydrological conditions and actual farmer's socio-economic context.

Tóm tắt

Trong phát triển bền vững, việc sử dụng đất thường đòi hỏi sự thỏa hiệp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường và công bằng xã hội. Với những ý tưởng, giá trị và thái độ khác nhau giữa các bên liên quan tham gia, sử dụng đất chắc chắn phải tạo ra các cuộc xung đột. Các cuộc xung đột trong sử dụng đất thể hiện giữa các loại sử dụng đất và mâu thuẫn giữa các bên liên quan. Theo đó, việc sử dụng đất nhằm mục đích cải thiện các mô hình sử dụng đất đai, chuyển đổi cơ cấu sản xuất theo hướng bền vững, nghiên cứu được tiến hành. Vùng nghiên cứu được lựa chọn là tỉnh Bạc Liêu, nơi có 03 vùng sinh thái đặc trưng mặn, lợ và ngọt. Số liệu nghiên cứu được thu thập thông qua phương pháp đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia (PRA), phỏng vấn chuyên sâu 270 nông hộ bằng phiếu điều tra; sử dụng phần mềm hỗ trợ quyết định mDSS để đánh giá và đề xuất mô hình tối ưu. Kết quả cho thấy chuyên tôm là mô hình được ưu tiên chọn lựa cao xét về tính phù hợp điều kiện tự nhiên. Mô hình 2 vụ lúa nghiêng về môi trường, các mô hình còn lại nghiêng về xã hội. Qua phân tích các mô hình và ứng dụng phần mềm hỗ trợ quyết định các mô hình được đề xuất cho chuyển đổi cơ cấu sản xuất bao gồm: mô hình tôm thủy sản kết hợp, luân canh tôm-lúa, 2 vụ lúa. Tuy nhiên, việc mở rộng các mô hình cũng tùy thuộc vào điều kiện quản lý nước và bối cảnh kinh tế xã hội của người dân.