Yếu tố con người trong cuộc vận động cải cách ở Đông Nam Á (nửa sau thế kỉ XIX-đầu thế kỉ XX)

Abstract

From the second half of the 19^th century to the early 20^th century, the role of human factor in Southeast Asia reforms is criticallyimportant. The most important factor is position and power of reform leaders deciding successful reforms or not.  Because successful reforms depend on top-down path, the factor deciding successful reforms is the upper class not the peasant one. The reform in Thailand (Siam) was successful because the upper class was the leader of this reform. On the other hand, the reforms in Philippines, Indonesia and Vietnam failed because the peasant classes were leaders of these reforms.

Tóm tắt

Yếu tố con người trong các cuộc vận động cải cách ở Đông Nam Á có vai trò rất  quan trọng trong giai đoạn nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. Trong yếu tố con người thì vai trò và vị thế của người lãnh đạo cải cách là quan trọng nhất quyết định đến sự thành công hay thất bại của chương trình cải cách đó. Các cuộc vận động cải cách diễn ra và thắng lợi theo con đường từ trên xuống nên nhân tố đảm bảo thắng lợi cho cải cách không phải là quần chúng nhân dân mà là tầng lớp lãnh đạo đất nước. Nếu tầng lớp bên trên là lực lượng khởi xướng cải cách thì đảm bảo sự nghiệp cải cách thành công điển hình ở Đông Nam Á cóThái Lan (Xiêm). Còn đối với các nước khác như Indonesia, Philippines và Việt Nam thì cuộc vận động cải cách diễn ra sôi nổi nhưng do tầng lớp bên dưới xã hội tiến hành nên thất bại.