Đa dạng nguồn tài nguyên cây thuốc ở Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng
Abstract
This study was conducted with the aim of assessing the diversity of medicinal plants in Cu Lao Dung, Soc Trang province, that is as a scientific basis for more effectively using, managing and preserving this medicinal plant resource in this province. In this study, the PRA (Participatory Rural Appraisal), field investigation, morphological comparison and classification, with the aid of specialized medicinal plant books were used. The results showed that a total of 603 species of medicinal plants belonging to 418 genera of 134 families in 3 divisions. Among them, Magnoliophyta was the most diverse division with 97.18% species, 96.41% genera and 89.55% families. Three species were listed in “Red List of Vietnamese medicinal plants” (2006), “Vietnam Red Book” (2007) and the Decree 06/2019/ND-CP. The medicinal plant species were divided into eight life forms and distributed in seven biotopes. the most species diversity was recorded in garden biotope (including home gardens, orchards and herbal gardens). Ten parts of plants were used to medicate for 36 disease types. Twenty-five species were commonly used by local people.
Tóm tắt
Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng đa dạng nguồn tài nguyên cây làm thuốc ở Cù Lao Dung tỉnh Sóc Trăng, từ đó làm cơ sở cho việc sử dụng, quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên cây thuốc tại đây. Các phương pháp được sử dụng bao gồm PRA, điều tra thực địa, so sánh hình thái để phân loại và tra cứu các tài liệu chuyên ngành về cây làm thuốc. Kết quả đã xác định được 603 loài thuộc 418 chi của 134 họ trong 3 ngành thực vật. Ngành ngọc lan (Magnoliophyta) chiếm 97,18% tổng số loài, 96,41% tổng số chi và 89,55% tổng số họ khảo sát được. Ba loài có tên trong "Danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam" (2006), "Sách đỏ Việt Nam" (2007) và Nghị định 06/2019/NĐ-CP. Các cây thuốc thu được thuộc 8 dạng sống và phân bố trong 7 sinh cảnh, hầu hết tìm thấy ở sinh cảnh vườn (vườn nhà, vườn cây ăn trái và vườn thuốc nam). Có 10 bộ phận của cây được sử dụng để chữa trị cho 36 nhóm bệnh. Có 25 loài cây thuốc được người dân địa phương sử dụng nhiều nhất.
Article Details
Tài liệu tham khảo
Bân, N. T. (2003). Danh lục các loài thực vật Việt Nam - tập 2. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.
Bân, N. T. (2005). Danh lục các loài thực vật Việt Nam - tập 3. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.
Bích, Đ. H., Chung, Đ. Q., Chương, B. X., Dong, N. T., Đàm, Đ. T., Hiển, P. V., Lộ, V. N., Mai, P. D., Mân, P. K., Nhu, Đ. T., Tập, N., & Toàn, T. (2006). Cây thuốc và Động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 1. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
Bích, Đ. H., Chung, Đ. Q., Chương, B. X., Dong, N. T., Đàm, Đ. T., Hiển, P. V., Lộ, V. N., Mai, P. D., Mân, P. K., Nhu, Đ. T., Tập, N., & Toàn, T. (2006). Cây thuốc và Động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 2. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
Bích, Đ. H., Chung, Đ. Q., Chương, B. X., Dong, N. T., Đàm, Đ. T., Hiển, P. V., Lộ, V. N., Mai, P. D., Mân, P. K., Nhu, Đ. T., Tập, N., & Toàn, T. (2011). Cây thuốc và Động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập 3. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Vụ Khoa học Công nghệ và Chất lượng sản phẩm. (2000). Tên cây rừng Việt Nam. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.
Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam. (2007). Sách đỏ Việt Nam – Phần II: Thực vật. Nhà xuất bản Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Hà Nội.
Cần, N. D. & Nico, V. (2009). PRA - Đánh giá nông thôn với sự tham gia của người dân. NXB Nông nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chi, V. V. (2003). Từ điển thực vật thông dụng - tập 1. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
Chi, V. V. (2004). Từ điển thực vật thông dụng - tập 2. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
Chi, V. V. (2018). Từ điển cây thuốc Việt Nam - tập 1 (tái bản lần thứ 1). Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.
Chi, V. V. (2018). Từ điển cây thuốc Việt Nam - tập 2 (tái bản lần thứ 1). Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.
Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. (2019). Nghị định Chính phủ Về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã, nguy cấp (Số 06/2019/NĐ-CP).
Hamilton, A. C. (2004). Medicinal plants, conservation and livelihoods. Biodiversity and Conservation, 13(8), 1477–1517. https://doi.org/10.1023/B:BIOC.0000021333.23413.42
Hộ, P. H. (1999). Cây cỏ Việt Nam - Quyển 1. Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
Hộ, P. H. (2000). Cây cỏ Việt Nam - Quyển 2. Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
Hộ, P. H. (2003). Cây cỏ Việt Nam - Quyển 3. Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
Liên, N. T. K., Giang, H. T., & Út, V. N. (2013). Đa dạng động vật phiêu sinh trong hệ sinh thái rừng ngập mặn Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 25(2013), 149-157.
Muhammad, A. (2011). Diversity and abundance of medicinal plants among different forest-use types of the Pakistani Himalaya. Gottingen University.
Phu, L. V., Nhung P. T. K., & Bang, H. Q. (2018). Community-Based Adaptation to Climate Change: A Case of Soc Trang, Vietnam. Resources and Environment, 8(3), 155–163. https://doi.org/10.5923/j.re.20180803.07
Trang, L. T, Đăng, P. D., Tiến, T. V., & Tú N. V. (2020). Đa dạng sinh học thực vật nổi ở hệ sinh thái rừng ngập mặn Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 1, 73-78.
Tập, N. (2006). Danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam năm 2006. Tạp chí Dược liệu, 3(11), 97-105.
The Plant List. (2013). Version 1.1. Published on the Internet, http://www.theplantlist.org/
Thìn, N. N. (2007). Các phương pháp nghiên cứu thực vật. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
Thủ tướng Chính phủ. (2003). Quyết định về việc phê duyệt chính sách quốc gia về y dược học cổ truyền đến năm 2010 (Số 222/2003/QĐ-TTg). https://thuvienphapluat.vn/van-ban/The-thao-Y-te/Quyet-dinh-222-2003-QD-TTg-phe-duyet-chinh-sach-quoc-gia-ve-Y-Duoc-hoc-co-truyen-den-nam-2010-51531.aspx
Thủ tướng Chính phủ. (2013). Quyết định Phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển dược liệu đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 (Số 1976/QĐ-TTg). http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=2&_page=1&mode=detail&document_id=170540
Ủy ban Nhân dân tỉnh Sóc Trăng. (2021). Bản đồ kế hoạch sử dụng đất huyện Cù Lao Dung năm 2021. https://Culaodung.Soctrang.Gov.vn/Huyenculaodung/1310/33463/62288/324023/Quy-Hoach-Ke-Hoach-Su-Dung-Dat/Ke-Hoach-Su-Dung-Dat-Nam-2021-Cua-Huyen-Cu-Lao-Dung.Aspx
Viện Dược liệu. (2016). Danh lục cây thuốc Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật.