CÁC BỆNH NGUY HIỂM TRÊN TÔM NUÔI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Đặng Thị Hoàng Oanh * và Nguyễn Thanh Phương

* Tác giả liên hệ (dthoanh@ctu.edu.vn)

Article Sidebar

Full Text: PDF

Ngày nhận bài: 20-04-2021
Ngày duyệt đăng: 03-06-2022
Ngày xuất bản: 01-05-2012
Title:
Lượt xem
568
Downloads
521
Trích dẫn
Oanh, Đ. T. H., & Phương, N. T. (2012). CÁC BỆNH NGUY HIỂM TRÊN TÔM NUÔI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG. Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, (22c), 106-118. Truy vấn từ https://ctujsvn.ctu.edu.vn/index.php/ctujsvn/article/view/1273
Số báo
Số. 22c (2012)
Chuyên mục
Công nghệ

Abstract

The Mekong river delta, Viet Nam has a great potential for shrimp farming and it is developing very rapidly. However, disease has been a serious threat to shrimp production and sustainable development of shrimp farming in the area. White spot and yellow head diseases are two viral diseases that have been considered as dangerous diseases for shrimp culture since the nineties-> the 90s. Recently, acute hepatopancreatic necrosis syndrome which cause is unknown has caused a serious loss for farming of both black tiger and white leg shrimp. Besides, white feaces disease in black tiger shrimp and white muscle in giant fresh water prawn have also caused significant lose to farmers in the delta. 
Keywords: virus, white feaces, acute hepatopancreatic necrosis syndrome, white muscle disease

Tóm tắt

Đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng nuôi tôm rất lớn và phong trào nuôi tôm ở vùng này đang phát triển rất nhanh. Tuy nhiên, dịch bệnh đang là mối đe dọa nghiêm trọng đến năng suất và sự phát triển bền vững của nghề nuôi tôm nơi này. Bệnh đốm trắng và bệnh đầu vàng là hai bệnh do vi-rút được xem là nguy hiểm cho nghề nuôi tôm sú trong suốt thời gian từ những năm 90. Gần đây, hội chứng hoại tử gan tụy cấp tính chưa rõ nguyên nhân đang gây thiệt hại rất nghiêm trọng trên cả hai đối tượng nuôi là tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Ngoài ra, còn có bệnh phân trắng ở tôm sú và bệnh đục cơ ở tôm càng xanh cũng đã gây thiệt hại đáng kể cho nghề nuôi tôm trong vùng.
Từ khóa: Bệnh tôm, vi-rút, bệnh phân trắng, hội chứng hoại tử gan tụy cấp tính, bệnh đục cơ

Article Details

Tài liệu tham khảo

Boonyaratpalin, S., Supamattaya, K., Kasornchandra, J., Direkbusaracom, S., Aekpanithanpong, U. & Chantanachooklin, C. (1993). Non-occluded baculo-like virus, the causative agent of yellow head disease in the black tiger shrimp (Penaeus monodon). Fish Pathology 28: 103-109.

Chantanachookin, C., Boonyaratpalin, S., Kasornchandra, J. S., Direkbusarakom, K., Panithanpong, U. E., Supamataya, K., Sriurairatana, S. and Flegel, T. W. (1993). Histology and ultrastructure reveal a new granulosis-like virus in Penaeus monodon affected by yellow-head disease. Diseases of Aquatic Organisms 17: 145-157.

Chen, S. H., Y. D. Lin, L. L. Law and Wang, P. C. (2001). Lactococcus garvieae infection in the giant freshwater prawn Macrobrachium rosenbergii confirmed by polymerase chain reaction and 16S rDNA sequencing. Disease of Aquatic organisms, 45: 45-52.

Chou, H. Y., Huang, C. Y., Wang, C. H., Chiang, H. C. and Lo, C. F. (1995). Pathogenicity of a baculovirus infection causing white spot syndrome in cultured penaeid shrimp in Taiwan. Diseases of Aquatic Organisms 23, 165-173.

Chou, H. Y., Huang, C. Y., Lo, C. F. & Kou, G. H. (1998). Studies on transmission of white spot syndrome associated baculovirus (WSBV) in Penaeus monodon and Penaeus japonicus via waterborne contact and oral ingestion. Aquaculture 164, 263-276.

Durand, S., Lightner, D. V., Redman, R. M. & Bonami, J. R. (1997). Ultrastructure and morphogenesis of white spot syndrome baculovirus (WSBV). Diseases of Aquatic Organisms 29, 205-211.

Đặng Thị Hoàng Oanh, Hoàng Tuấn, Lê Hữu Thôi và Nguyễn Thanh Phương. (2009). Nghiên cứu xác định tác nhân gây bệnh đục cơ trên tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) ương nuôi ở Cần Thơ. Báo cáo hội nghị Công nghệ Sinh học toàn quốc. Công nghệ sinh học phục vụ Nông-Lâm nghiệp, Thủy sản, Công nghiệp, Y-Dược và bảo vệ môi trường. Thái Nguyên, ngày 26-27 tháng 11, 2009. Mã số 04-09/ĐHTN-2009. 293-296.

Đặng Thị Hoàng Oanh, Nguyễn Minh Hậu và Nguyễn Thanh Phương. (2007). Tỉ lệ cảm nhiễm tự nhiên của một số vi-rút gây bệnh trên tôm sú (Penaeus monodon) bột thả nuôi ở một số tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tạp chí khoa học. Đại học Cần thơ. 7: 193-202.

Đặng Thị Hoàng Oanh, Phạm Trần Nguyên Thảo và Nguyễn Thanh Phương. (2008). Đặc điểm mô bệnh học tôm sú (Penaeus monodon) có dấu hiệu bệnh phân trắng nuôi ở mộ số tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tạp chí khoa học. Đại học Cần thơ. 1: 185-191.

Đặng Thị Hoàng Oanh, N. T. Phuong, Walker, P. J., Hodgson R. and Preston, N. (2005). Prevalence of white spot syndrome virus (WSSV) and monodon baculovirus (MBV) infection in Penaeus monodon postlarvae in Vietnam. In: Diseases in Asian Aquaculture V ISBN: 974-7313-64-2. P.J. Walker, R.G. Lester & M.B.Reantaso (eds). Fish Health Section, Asian Fisheries Society, Manila. 395-404.

Đỗ Thị Hoà (1996). Nghiên cứu một số bệnh chủ yếu trên tôm sú (Penaeus monodon) ở khu vực Nam Trung Bộ. Luận văn PTS Khoa học Nông Nghiệp

Eduado M. L. and Mohan C.V. (2012). Early mortality syndrome (EMS)/Acute hepatopancreatic necrosis syndrome (AHPNS): an emerging threat in the Asian shrimp industry. NACA, Bangkok, Thailand.

Flegel, T. W., Boonyaratpalin, S. and Withyachumnarnkul, B. (1997). Progress in research on yellow head virus and white spot virus in Thailand. Pages 258-295 In Diseases in Asian Aquaculture 3. T.W. Flegel and I.H.Mc Rae, editors. Fish Health Section, Asian Fisheries Society, Manila, Philippines.

Flegel, T. W., Sriurairatana, S., Wongteerasupaya, C., Boonsaeng, V., Panyim, S. and B., W. (1995). Progress in characterization and control of yellow-head virus of Penaeus monodon. Swimming Through Troubled Water, Proceedings of the Special Session on Shrimp farming. World Aquaculture Society, Baton Rouge, LA USA.

Flegel, T.W. (2012). Historic emergence, impact and current status of shrimp pathogens in Asia. Journal of Invertebrate Pathology 110:166-173.

Ha, N.T., Ha, D.T., Thuy, N.T., Lien, V.T.K. (2011). Occurrence of microsporidia Enterocytozoon hepatopenaei in white feces disease of cultured black tiger shrimp (Penaeus monodon) in Vietnam (in Vietnamese). Aquatic Animal Disease, <http://hadong86.wordpress.com/>.

Hameed, S. A. S., K.Yoganandhan, J. S. Widada and Bonami, J. R. (2004). Studies on the occurrence and RT-PCR detection of Macrobrachium rosenbergii nodavirus and extra small virus-like particles associated with white tail disease of Macrobrachium rosenbergii in India. Aquaculture, 238: 127-133.

Kanchanaphum, P., Wongteerasupaya, C., Sitidilokratana, N., Boonsaeng, V., Panyim, S., Tassanakajon, A., Withyachumnarnkul, B. & Flegel, T. W. (1998). Experimental transmission of white spot syndrome virus (WSSV) from crabs to shrimp Penaeus monodon. Diseases of Aquatic Organisms 34, 1-7.

Khoa, L.V., Hao, N.V. and Huong, L.T.L. (2000). Viet Nam. In: Thematic review on Management Strategies for Major Diseases in Shrimp Aquaculture. A component of the WB/NACA/WWF/FAO Program on Shrimp Farming and the Environment. Report of the workshop held in Cebu, Philippines, 28–30 November 1999. pp. 91–94.

Lê Hữu Tài, Nguyễn Văn Hảo và Lê Hồng Phước (2012). Một số kết quả chẩn đoán mô bệnh học và phân tích siêu cấu trúc của hội chứng hoại tử gan tụy trên tôm nuôi ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Lê Hồng Phước, Lê Hữu Tài và Nguyễn Văn Hảo (2012). Diễn biến của hội chứng hoại tử gan tụy trong ao nuôi tôm thâm canh ở huyện Trần Đề, Tỉnh Sóc Trăng.

Lightner, D.V., Redman, R. M., Pantoja, C. R., Tang, K. F., Noble, B. L., Schofield P., Mohney, L. L., Nunan, L. M., Navarro, S. A. (2012a). Historic emergence, impact and current status of shrimp pathogens in the Americas. Journal of Invertebrate Pathology 110:174-183.

Lightner, D.V., Redman, R. M., Pantoja, C. R., Noble, B. L., Loc, T. (2012b). Early mortality syndrome affects shrimp in Asia. Global aquaculture advocate January/February 2012:40.

Lightner, D. V. (1996). Viral diseases. In A Handbook of Pathology and Diagnostic Procedures for Diseases of Penaeid Shrimp ed. McVey, A. pp. 1-72. Baton Rouge, LA: World Aquaculture Society.

Limsuwan, C. (1991). Handbook for cultivation of black tiger prawns. Tansetakit Co. Ltd, Bangkok, Thailand (in Thai). 202 pp.

Lo, C. F., Hsu, H. C., Tsai, M. F., Ho, C. H., Peng, S. E., Kou, G. H. and Lightner, D. V. (1999). Specific genomic DNA fragment analysis of different geographical clinical samples of shrimp white spot syndrome virus. Diseases of Aquatic Organisms 35, 175-185.

Lo, C. F., Ho, C. H., Chen, C. H., Liu, K. F., Chiu, Y. L., Yeh, P. Y., Peng, S. E., Hsu, H. C., Liu, H. C., Chang, C. F., Su, M. S., Wang, C. H. & Kou, G. H. (1997). Detection and tissue tropism of white spot syndrome baculovirus (WSBV) in captured brooders of Penaeus monodon with a special emphasis on reproductive organs. Diseases of Aquatic Organisms 30, 53-72.

Lu, Y., Tapay, L. M., Brock, J. A. & Loh, P. C. (1994). Infection of the yellow head baculo-like virus (YBV) in twospecies of penaeid shrimp, Penaeus stylirostris (Stimpson) and Penaeus vannamei (Boone). Journal of Fish Diseases 17, 649-656.

Nadala, E. C. B., Tapay, L. M. and Loh, P. C. (1997). Yellow-head virus: a rhabdovirus-like pathogen of penaeid shrimp. Diseases of Aquatic Organisms 31, 141-146.

Nguyễn Khắc Lâm. 2004. Kết quả nghiên cứu bước đầu về bệnh “Phân trắng, teo gan” trên tôm sú nuôi thương phẩm tại Ninh Thuận. Thông tin Khoa học-Công nghệ-Kinh tế Thuỷ sản.

Nguyễn Minh Hậu. 2006. Bước đầu nghiên cứu về vi-rút gây bệnh đầu vàng trên tôm sú (Penaeus monodon) nuôi ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Luận văn Thạc sỹ nuôi trồng thủy sản. Trường Đại học Cần Thơ.

OIE (World Organization for Animal Health) (2009) Manual of Diagnostic Tests for Aquatic Animals. World Organization for Animal Health, Paris.

OIE (World Organization for Animal Health) (2010) Manual of Diagnostic Tests for Aquatic Animals. World Organization for Animal Health, Paris.

Pillai, D., C. M. Nair, K. R. Salin, A. Marques, J. S. Widada and Bonami, J. R. (2005). Gross signs and histopathology of branchiostegal blister disease (ballon disease): An Idiopathic disease of farmed Macrobrachium rosenbergii (de Man). Journal of Fish Diseases, 28: 473-478.

Prachumwat, A., A., Thitamadee, S., Sriurairatana, S., Chuchird, N., Limsuwan, C. Jantratit, W., Chaiyapechara, S., Flegel, T.W. (2012). Shotgun sequencing of bacteria from AHPNS, a new shrimp disease threat for Thailand. Poster, National Institute for Aquaculture Biotechnology, Mahidol University, Bangkok, Thailand

Qian, D., Z. Shi, S. Zhang, Z. Cao, W. Liu, L. Li, Y. Xie, I. Cambournac and Bonami, J. R. (2003). Extra small virus-like particles (XSV) and nodavirus associated with whitish muscle disease in the giant freshwater prawn, Macrobrachium rosenbergii. Journal of Fish Diseases, 26: 521–527.

Tổng cục Thủy sản (2011). Báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch năm 2011 và phương hướng nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch năm 2012. 18 trang.

Trần Thị Tuyết Hoa và Nguyễn Thanh Phương. (2011). Phát hiện vi-rút gây bệnh đốm trắng (White spot syndrome virus) trong mẫu thức ăn dùng nuôi vổ tôm sú bố mẹ. Tạp chí khoa học. Đại học Cần thơ.

Trần Thị Tuyết Hoa, Hodgson R.A.J., Oanh D.T.H., Phuong N.T., Preston N.J., Walker P.J. (2005). Genotypic variations in tandem repeat DNA segments between ribonucleotide reductase subunit genes of white spot syndrome virus (WSSV) isolates from Vietnam. In: Walker PJ, Lester RG, Bondad-Reantaso MG (eds) Diseases in Asian Aquaculture V, pp. 339–352. Fish Health Section, Asian Fisheries Society, Manila.

Trần Thị Tuyết Hoa, Zwart M. P., Nguyen Thanh Phuong, Vlak J. M. and de Jong M. C. M. (2011). Transmission of white spot syndrome virus in improved-extensive and semi-intensive shrimp production systems: A molecular epidermiology study. Aquaculture 313:7-14.

van Hulten, M. C. W., Witteveldt, J., Peters, S., Kloosterboer, N., Tarchini, R., Fiers, M., Sandbrink, H., Lankhorst, R. K. and Vlak, J. M. (2001a). The white spot syndrome virus DNA genome sequence. Virology 286, 7-22.

van Hulten, M. C. W., Witteveldt, J., Snippe, M. and Vlak, J. M. (2001b). White spot syndrome virus envelope protein VP28 is involved in the systemic infection of shrimp. Virology 285, 228-233.

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản 2 (2011). Kết quả nghiên cứu xác định nguyên nhân và đề xuất các biện pháp khắc phục trong chương trình khẩn cấp phòng chống dịch bệnh trên tôm sú và tôm thẻ chân trắng nuôi ở Đồng bằng sông Cửu Long. Báo cáo hội nghị giao ban phòng chống dịch bệnh tại Bạc Liêu ngày 13/10/2011.

Yang, F., He, J., Lin, X. H., Li, Q., Pan, D., Zhang, X. B. and Xu, X. (2001). Complete genome sequence of the shrimp white spot bacilliform virus. Journal of Virology 75, 11811-11820.

Yang, Y. G., Sharrif, M., Lee, L. K. and D., H. M. (2000). Malaysia. In: J.R. Arthur, D. Fegan and R. Subasinghe, editors Thematic Review on Management Strategies for Major Diseases in Shrimp Aquaculture. Proceedings of World Bank/NACA/world Wildlife/FAO workshop. Cebu City, Philippines. November 1999. FAO. Rom, Italy.

Yang, X. and Yanping H. (2003). The status and treatment serious diseases of freshwater prawns and crabs in China, 3 (3).

Walker, P. and Mohan, C. V. (2009). Viral disease emergence in shrimp aquaculture: origins, impact and the effectiveness of health management strategies. Reviews in aquaculture 1: 125-154.

Wang, C. S., Tang, K. J., Kuo, G. H. & Chen, S. N. (1996). Yellow head disease-like virus infection in Kuruma shrimp Penaeus japonicus cultured in Taiwan. Fish Pathology 31, 177-182.

Wijegoonawardane P. K. M., Cowley J. A., Phan T. T. N., Sittidilokratna N., Hodgson R. A. J., Walker P. J. (2008) Genetic diversity in the yellow head nidovirus complex. Virology 380: 213–225.

Báo Nông nghiệp Việt Nam. Còn những nguyên nhân khác? Số ra ngày 30/05/2012. http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/72/1/1/95313/Con-nhung-nguyen-nhan-khac.aspx, Cập nhật ngày 31/5/2012.