SO SÁNH ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI CỦA CÁ RÔ ĐẦU VUÔNG VÀ CÁ RÔ ĐỒNG TỰ NHIÊN (ANABAS TESTUDINEUS)

Abstract

Climbing perch (Anabas testudineus) has been reported as only one species belonging to Anabas genus in Vietnam. Recently, a new phenotype of climbing perch that has faster growth and larger sizes than the normal ones has been found and was called square-head climbing perch (SHCP). This study aimed to investigate the taxonomy system of SHCP based on comparison of morphological characteristics between SHCP and wild climbing perch strains sampled in different provinces. Countable traits varied in similar ranges among climbing perch strains. Fifteen of 17 morphometric characteristics expressed as percent indices of body length or head length significantly varied among strains (p<0.01). SHCP differed from wild strains in indices of head shape, mouth size, pre-dorsal length, and pre-pectoral length more obviously than other measurements. In addition, relative gut length (RGL, the ratio of intestine length to standard body length) of SHCP (1.84±0.54) was significantly higher than that of wild strains (mean ranged 0.88-1.01 across populations). Differences in morphometric traits among strains also depended on body weight, sexes and sampling time. All morphometric indices were highly variable among individuals within strains, accounting for more than 92% of total variation. The results suggest that morphological differences between SHCP and wild strain could be within-species diversity and affected by different factors.

Tóm tắt

Cá rô đồng (Anabas testudineus) được báo cáo là loài duy nhất trong giống Anabas phân bố ở Việt Nam. Gần đây, xuất hiện một kiểu hình cá rô mới tăng trưởng nhanh, kích cỡ lớn hơn cá rô thường và được gọi là cá rô đầu vuông (ĐV). Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu đặc điểm phân loại cá rô ĐV dựa trên sự so sánh hình thái bên ngoài và bên trong giữa cá rô ĐV và cá rô tự nhiên thu ở các tỉnh khác nhau. Các chỉ tiêu đếm biến động trong những khoảng giống nhau giữa các dòng cá rô. Mười lăm trong tổng 17 chỉ tiêu đo được tính tỉ lệ so với chiều dài chuẩn hoặc chiều dài đầu của các dòng cá rô khác nhau rất có ý nghĩa (p<0,01). Cá rô ĐV khác biệt với cá rô tự nhiên rõ ràng nhất ở các tỉ lệ về hình dạng đầu, cỡ miệng, khoảng cách trước vi lưng và vi ngực. Ngoài ra, tỉ lệ chiều dài ruột/dài chuẩn của cá rô ĐV (1,84±0,54) cao hơn có ý nghĩa so với cá rô tự nhiên (dao động trung bình giữa các quần thể từ 0,88-1,01). Khác biệt về các chỉ tiêu hình thái giữa các dòng cá phụ thuộc vào khối lượng cơ thể, giới tính và thời gian thu mẫu. Tất cả các chỉ tiêu hình thái đều biến động lớn giữa các cá thể trong cùng một dòng, chiếm trên 92% tổng số biến động. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự khác biệt về hình thái giữa cá rô ĐV và cá rô tự nhiên có thể là sự đa dạng trong cùng một loài và chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố.