Nguyễn Thanh Hà * , Ngô Thị Ngọc Thủy Từ Thanh Dung

* Tác giả liên hệ (thanhha.nghean@yahoo.com.vn)

Abstract

The study was carried out to examine the pathogens on white clams (Meretrix lyrata) in Ben Tre province from February to December 2016. The results showed that clam in mortality events revealed pale digestive gland, yellow meat and trapped sand in body cavity. The environmental parameters such as pH, NO2, NH3, H2S showed no difference between the dry and rainy seasons, whereas, significant differences in temperature and salinities between these two seasons were recorded (p<0.05). The total viable Vibrio bacteria in water were in the range of 0.33 - 4.2x103 cfu/mL. They were identified as Vibrio parahaemolyticus, V. alginolyticus, V. vulnificus and V. cholerae. The results also indicated two groups of parasites - copepod and Barnacle with infection rates of 2.92% and 0.83%, respectively; The presence of Perkinsus sp. was detected in the clam tissue with the prevalence of 35% and the infection intensity of 1.62 - 1283.33 hypnospores g-1 clam tissue. Finally, histological analysis indicated necrosis of gill, digestive tubular and foot, some changes in clam muscles, and the presence of Perkinsus sp., rickettsia in the internal organs.
Keywords: Bacteria, Ben Tre province, clam, Meretrix lyrata, Parasite

Tóm tắt

Nghiên cứu nhằm xác định sự biến đổi của một số yếu tố chất lượng nước và sự hiện diện của một số mầm bệnh trên nghêu Meretrix lyrata ở Bến Tre từ tháng 2 đến tháng 12 năm 2016. Kết quả quan sát những dấu hiệu bất thường của nghêu trong mùa dịch bệnh cho thấy chúng thường có vỏ bị tổn thương, thịt không đầy vỏ (nghêu gầy), ngậm cát trong xoang cơ thể, màng áo xuất hiện những đốm/mảng trắng và tuyến tiêu hóa chuyển màu vàng. Chất lượng nước tại bãi nuôi: pH, NO2, NH3, H2S không có khác biệt giữa mùa mưa và mùa khô nhưng sự khác biệt có ý nghĩa thống kê được xác định ở yếu tố nhiệt độ và độ mặn (P<0,05). Mật độ vi khuẩn Vibrio tổng số trong nước dao động từ 0,33 - 4,2.103 cfu/mL trong đó 4 loài Vibrio parahaemolyticus, V. vulnificus, V. alginolyticus và V. cholerae chiếm ưu thế. Sự hiện diện của Copepod bên trong xoang cơ thể và Barnacle (hà) bám bên ngoài vỏ nghêu cũng được phát hiện với tỉ lệ nhiễm thấp, lần lượt là 2,92% và 0,83%. Ngoài ra, nghiên cứu này đã xác định được ký sinh trùng nội ký sinh trên nghêu nuôi tại Bến Tre là Perkinsus sp. với tỉ lệ nhiễm 35% và cường độ nhiễm 1,62 – 1.283,22 bào tử/g. Biểu hiện mô học đặc trưng của nghêu bệnh là cấu trúc của mô mang, ống gan tụy và chân nghêu biến đổi có hiện diện của ký sinh trùng Perkinsus sp., và sinh vật giống Rickettsia.
Từ khóa: Ký sinh trùng, Meretrix lyrata, Nghêu Bến Tre, Perkinsus, Vibrio

Article Details

Tài liệu tham khảo

Almeida, M., Berthe, F., Thébault, A. and Dinis, M.T., 1999. Whole clam culture as a quantitative diagnostic procedure of Perkinsus atlanticus (Apicomplexa, Perkinsea) in clams Ruditapes decussatus. Aquaculture, 177(1-4): 325-332.

America Public Health Association, 1995. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, Nineteenth Edition. APHA, Wasington, D.C.

Barrow, G.I. and Feltham, R.K.A., 1993. Cowan and Steel’s manual for the indentification of medical bacteria, Third Edition. Cambridge Unuversity press. Cambridge. 331 pages.

Bùi Ngọc Thanh, Nguyễn Thị Hạnh, Phạm Thị Yến và Phan Thị Vân, 2014. Thành phần loài vi khuẩn trên nghêu nuôi (Meretrix lyrata) qua các đợt dịch chết hàng loạt tại các tỉnh ven biển Việt Nam. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 21: 96-101.

Chu, F.L., Volety, A.K. and Constantin, G., 1994. Synergetic effects of temperature & salinity on the responses of oysters (Crassostrea virginica) to the pathogen, Perkinsus marinus. Journal of Shellfish Research. 13: 293.

Choi, K.S., Park, K.L., Lee, K.W. and Matsouka, K., 2002. Infection intensity, prevalenceand histhopathology of Perkinsus sp. in the Manila clam, Ruditapes philippinarum, in Isahaya bay. Japan. Journal of Shelfish Research. 21, pp. 119-125.

Choi, K.S., Park, K.I., 2010. Review on the protozoan parasite Perkinsus olseni (Lester and Davis 1981) infection in Asian waters. Coastal Environmental and Ecosystem Issues of the East China Sea. 227-237.

Fries, C.R and Grant, D.M., 1991. Rickettsiae in gill epithelial cells of the hard clam, Mercenaria mercenaria. Journal of Invertebrate Pathology. 57: 166–171.

Lee, Y.C., 2008. The study on the accumulation of anaerobic end products in various tissues of hard clam. Master’s thesis, Nat. Chiayi Univ., Taiwan.

Moriarty, D.J.W., 1998. Control of luminous Vibrio species in Penaeid aquaculture ponds. Aquaculture 164: 351-258.

Park, M.W., Kim, H., Kim, B.H., Son, M.H., Jeon, M.A. and Lee, J.S., 2013. Changes of survival rate, falling rate and foot histology of the Abalone, Haliotis discus hannai (Ino, 1952) with Water Temperature and Salinity. Korean J. Malacol. 29(4): 303-311.

Nguyễn Chính, 1996. Một số loài động vật nhuyễn thể (Mollusca) có giá trị kinh tế ở biển Việt Nam. NXB Khoa Học và Kỹ Thuật, Hà Nội, 132 trang.

Ngô Thị Thu Thảo, 2008. Một số đặc điểm của ký sinh trùng Perkinsus sp. lây nhiễm trên nghêu lụa Paphia undulata ở Kiên Giang và Bà Rịa – Vũng Tàu. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 1: 222-230.

Nguyễn Văn Hảo, Ngô Thị Ngọc Thủy, Tiêu Thanh Tươi, Hoàng Thị Hiền, Phạm Lâm Chính Văn và NguyễnVy Vân, 2011. Sự hiện diện của Perkinsus sp. trên nghêu (Meretrix lyrata) tại vùng biển Cần Giờ - thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tháng 12/2011, 97-105.

Ngô Thị Ngọc Thủy, Nguyễn Văn Hảo, Tiêu Thanh Tươi, Hoàng Thị Hiền và Nguyễn Vy Vân, 2011. Perkinsus sp. và hiện tượng nghêu Meretrix lyrata chết hàng loạt tại Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh. Tuyển tập nghề cá sông Cửu Long, 2011a, 346-353.

Office International des Epizooties, 2009. Manual of Diagnostic Tests for Aquatic Animals.

Phạm Quốc Hùng và Hứa Thị Ngọc Dung, 2016. Nghiên cứu mức độ cảm nhiễm và đặc điểm mô bệnh học của bệnh ký sinh trùng Perkinsus sp. gây ra trên Tu hài (Lutraria rhynchaena) và nghêu Bến Tre (Meretrix lyrata). Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 5: 92-98.

Sinderman C.J, 1990. Principle disease of marine fish and shellfish. Second edition. Volume 2. Academic Press Limited. London NW17DX.

Supannee, L., Kashane, C.E., Upatham, S., Choi K.S., Sawangwong, P., and Kruatrachue, M., 2004. Occurrence of Perkinsus sp. in Undulated surf clams Paphia undulata from the Gulf of Thailand. Disease of Aquaculture Organisms 60: 165-171.

Villaba, A., Reece, K.S., Ordas, M.C., Casas, S.M., and Figueras, A., 2004. Perkinsosis in molluscs: A review. Aquatic Living Resourses 17, pp. 411-432.

Wen, C.M., Kou, G.H.and Chen, S.N., 1994. Rickettsiaceae-like Microorganisms in the gill and digestive gland of the Hard Clam, Meretrix lusoria Röding. Journal of Invertebrate Pathology. 64 (2): 18-142.