Tìm hiểu chữ nôm vay mượn âm phi Hán Việt trong văn bản Hương Sơn linh phả của Trần Điền Chi

Abstract

“Huong Son linh pha” is a Nom verse narrative about the legend of Avalokiteshvara Bodhisattva Dieu Thien, composed by Tran Dien Chi (1858 - 1923) in 1920. Written in the luc bat verse form, consists of 12 chapters. Through this work, the author conveyed profound moral lessons imbued with national identity and Buddhist philosophy, aiming to reinforce spiritual and cultural values in a challenging era. Borrowed Nom characters, constituting 69,9% of the writing system, are prevalent. Notably, Nom characters that borrow non - Han Vietnamese sounds demonstrate diverse usage while adhering to phonological rules. This study, analyzing the structure of these characters, offers a general view of early 20th-century Nom, contributing to literary analysis and providing data for phonological and lexical research. 

Tóm tắt

“Hương Sơn linh phả” là truyện thơ Nôm kể về sự tích đức Quan Âm Diệu Thiện do Trần Điền Chi (1858 - 1923) sáng tác, được ấn hành vào năm 1920. Truyện được viết bằng thể thơ lục bát, gồm 12 hồi. Qua “Hương Sơn linh phả”, tác giả đã truyền tải những bài học đạo lý đậm đà bản sắc dân tộc và triết lý Phật giáo nhằm củng cố các giá trị văn hóa tinh thần trong bối cảnh đầy thử thách của thời đại. Về văn tự, nổi bật là hệ thống chữ Nôm vay mượn chiếm 69,9 %. Trong đó, chữ Nôm vay mượn âm phi Hán Việt được sử dụng đa dạng nhưng vẫn đảm bảo quy luật chuyển đổi ngữ âm. Từ kết quả khảo sát, thống kê và phân tích cấu trúc chữ Nôm vay mượn âm phi Hán Việt, diện mạo chữ Nôm đầu thế kỷ XX được cung cấp một cách hệ thống trong bài viết, làm cơ sở tiếp cận các giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đồng thời, bổ sung thêm nguồn tư liệu cho việc nghiên cứu ngữ âm, từ vựng gốc Hán trong tiếng Việt.